Deel deze pagina:

Eric van Dorp

Column Eric van Dorp

Kansen na deze crisis?

In mijn baan bij SPO Utrecht, het bestuur van 38 openbare scholen in Utrecht en werkgever van 1100 onderwijs-professionals, stonden we de afgelopen dagen voor moeilijke beslissingen. Leerkrachten, directeuren, rectoren en bestuurders leefden onder druk van het corona-virus met een duivels dilemma. Dicht die scholen? Het kabinetsbesluit viel zondag.

Onderwijs ligt stil en geen idee hoe lang dat gaat duren. Examens komen eraan en ook daarvan is ongewis hoe dat te regelen als het allemaal langer duurt. Niet ieder kind kan zo maar opgevangen worden in de thuissituatie. Scholen sluiten is een pijnlijke ingreep, maar die ingreep kan, samen met andere maatregelen, wellicht een langdurig ziekteproces in dit land voorkomen.

Ongelijke kansen

Het leven staat op z'n kop. We proberen allerlei oplossingen te bedenken om het onderwijs toch te laten doorgaan. Online lessen, slim inzetten van ICT. Maar uitval van onderwijs heeft hoe dan ook gevolgen voor leerlingen. Natuurlijk is ICT een mooie oplossing maar niet iedereen in deze stad heeft de mogelijkheid om thuis online onderwijs te volgen. Gesloten scholen zullen de ongelijke kansen tussen leerlingen doen toenemen. Maar misschien leiden de ervaringen in de crisis tot vondsten om in de toekomst het probleem van de ongelijke kansen in deze stad op te lossen.

Hoogopgeleid

Want het is toch onbestaanbaar dat we het hier niet voor elkaar krijgen om echt werk te maken van gelijke kansen. We leven in een sterk groeiende stad met hoogopgeleide inwoners, vol onderwijsinstellingen. En tegelijkertijd is er sprake van grote ongelijkheid en geen gelijke kansen.

Geboren

Zorgwekkend vind ik de conclusie van het Centraal Plan Bureau (CPB) in recent onderzoek: "Wie als kind wordt geboren in een gezin dat tot de laagste inkomens hoort, heeft slechts twaalf procent kans op latere leeftijd zelf tot de groep met de hoogste inkomens te behoren. Voor kinderen uit een gezin wat behoort tot de hogere inkomens is dit 30 procent".

Dat lijkt om inkomen te gaan, maar eigenlijk gaat het hier om gelijke kansen.

Bal bij het onderwijs

Het CPB constateert dat het onderwijs niet altijd bijdraagt aan het terugdringen van kansenongelijkheid. Ligt de bal dan bij het onderwijs, in de klas, vroeg ik me af. Nee, het zit dieper. We merken dat het budget krimpt om onderwijsachterstand te bestrijden. We zien grotere klassen ontstaan. Lerarentekort? Dat manifesteert zich vooral in scholen met veel achterstand.

Taalkennis, leesvaardigheid

Segregatie in een stad heeft vele verschijningsvormen. Het gaat om kans op werk, opleiding, geloof in eigen kunnen. Maar veel ongelijkheid ontstaat door onvoldoende kennis van taal en onvoldoende leesvaardigheid. Bovendien, Nederland is een land dat werkt met veel papieren en formulieren. Wie daarin onvoldoende de weg kan vinden heeft een probleem.

Tweejarigen naar de voorschool

Natuurlijk helpt het als een gemeente fors investeert in middelen voor de voorschoolse educatie. Tegelijkertijd is het twijfelachtig om veel kinderen met een taalachterstand bij elkaar te zetten, hoe goed bedoeld ook. Taal ontwikkel je pas in een rijke taalomgeving.

Het zou mooi zijn als we hier in Utrecht alle kinderen vanaf twee jaar gezamenlijke opvang zouden kunnen bieden. Samen naar de Voorschool, los van achterstand, zodat taalontwikkeling al vroeg kan beginnen. Dat kost een vermogen, maar levert op termijn verschrikkelijk veel economisch voordeel op.

Per wijk taal aanbieden

Gemeentelijke middelen om de Voorschool te laten draaien vormen natuurlijk niet de enige oplossing. Ik denk ook dat we samen, wijk voor wijk, kunnen zorgen voor verandering. Mijn voorstel: in wijkverband krijgen alle kinderen een rijk taalaanbod van samenwerkende scholen, sportverenigingen, buurthuizen en jeugdzorg en welke organisatie dan ook. Dat betekent elkaar goed informeren, nadenken over je aanbod, je verbale presentatie. Maar ook afstemmen zodat de ene partij de andere ondersteunt. Megalomane stedelijke afspraken werken hier niet. Aanpak per wijk kost niks en zou zóveel op kunnen leveren.

Ongebruikelijke oplossingen

Een goede taalbeheersing is ongetwijfeld niet de enige oplossing om kansenongelijkheid tegen te gaan. Maar het zou mooi zijn als we dat deel in ieder geval goed met elkaar geregeld hebben. Om naar uit te kijken, als deze moeilijke corona-periode achter ons zou liggen. Nu concentreren we ons op ongebruikelijke oplossingen ter voorkoming van een corona-pandemie. Laten we dat lef behouden en straks ook op onorthodoxe wijze de taalachterstand te lijf gaan.

Eric van Dorp
Lid Utrecht Development Board

> Aanmelden nieuwsbrief

Home » Columns » Kansen na deze crisis?