Deel deze pagina:

Cor Jansen

Column Cor Jansen

Utrecht, gouden regio in Europa, moet schatten goed verzilveren

Het motto van de Utrecht Development Board is dat Utrecht op goud zit en dat politiek en alle sectoren samen de taak hebben deze schat te verzilveren. In deze tijden van politieke uitersten, oorlogen, vluchtelingencrises en uitdagingen op het terrein van klimaat, bouwopgave, energietransitie en tweedeling in de samenleving kun je je afvragen hoe realistisch dat streven is.

Uiteraard schrijf ik deze column niet om de wereldproblemen met een paar stimulerende en positieve zinnen op te lossen. Maar wel omdat ik vind dat we in stad én regio tegenstellingen succesvol kunnen slechten en zo uitersten dichterbij elkaar brengen. We moeten wel want er dreigt een schaakmat, politiek en juridisch.

Nummer één in Europa

Eerst de ‘bright side’. De Europese Commissie heeft de regio Utrecht aangewezen als meest competitieve regio van Europa. Zie de Regional Competitiveness Index (RCI), die elke drie jaar verschijnt. Utrecht bezit, vergeleken met 234 Europese regio’s de grootste concurrentiekracht en scoort het hoogst op opleidingsniveau en innovatie. Daarbij zijn de arbeidsmarktkansen van jongeren in Utrecht ten opzichte van andere regio’s hoog en is er een zeer grote arbeidsmarktparticipatie van vrouwen.
De nummer één positie komt door een sterke economie, goede samenwerking tussen overheden en bedrijfsleven en een goed klimaat voor innovatieve ondernemers. In de aantrekkelijke regio Utrecht blijven studenten na diplomering graag wonen en werken. Dat prettige leefklimaat is mede te danken aan de samenwerking tussen overheden én partners in de regio. Goed voor Utrecht en mooi nieuws voor de toekomst van Nederland. Utrecht als gidsregio om internationaal te laten zien hoe succesvol de aanpak is.

Heart of Health

Zoomen we in dan valt op dat de gezondheidssector bijna één op de vijf van alle banen in de regio Utrecht voor zijn rekening neemt en dat hierin tweeduizend bedrijven en honderd startups actief zijn. De helft van alle landelijke onderzoek en ontwikkeling in medische wetenschap vindt hier plaats. Er werkt een vijfde van alle Nederlandse onderzoekers op het gebied van gezondheid en biotechnologie. Het USP, het grootste science park van Nederland met onder meer de gezondheidseconomie als sterke drager, vormt de basis van de regio Utrecht. Daarnaast werken 25 duizend medewerkers wereldwijd aan een gezonde én duurzame leefomgeving en staat de Universiteit Utrecht wereldwijd op de tweede plaats als kenniscentrum voor geowetenschappen en klimaat. Kortom: goud dat lijkt verzilverd!
Maar het wringt, al dat goede nieuws. Want ik zie ook de ‘dark side’ in een dreigend drieledig schaakmat. Hebben we klatergoud in huis?

Schaakmat 1: Regionale Energie Strategie

In Nederland is politiek afgesproken in de Regionale Energie Strategie (RES) dat er per regio een energietransitie komt die bestaat uit een goede balans tussen wind- en zonne-energie. In de provincie zien we dat de stad op kop loopt met zonnepanelen op de daken. Maar ook dat de regio wat betreft windenergie onderaan bungelt. Gegeven de bestuurlijke afspraak om de transitieslag in Nederland per regio te maken en de juridische strijd die er is ontbrand tegen windenergie, wordt de transitie in de Utrechtse regio niet gerealiseerd. Tenzij… we met de provincies Flevoland en Noord-Holland, met landschappelijk veel meer potentieel voor windenergie, afspreken dat zij gaan voor wind en Utrecht voor zon.

Schaakmat 2: Grondwaterpeil in het Groene Hart

Grondwaterpeil omhoog (goed voor de huizen) of omlaag (goed voor de boeren) was de inzet van de waterschapsverkiezingen voor de negenhonderd jaar oude Stichtse Rijnlanden. Het één of het ander. Met deze keuze is een politieke patstelling gecreëerd. Een garantie voor falen. In de wetenschap dat 900 jaar geleden met het aanleggen van een dam bij Wijk bij Duurstede een rigoureuze maatregel is genomen die stad en regio Utrecht geen windeieren heeft gelegd, is het weer tijd voor opnieuw een rigoureuze maatregel. Bijvoorbeeld door te stoppen met grootschalige landbouw in het Groene Hart, boeren een rol te geven bij de ontwikkeling van groene in cultuur gebrachte natuurgebieden en zo het verzakken van plaatsen als Kockengen te voorkomen.

Schaakmat 3: Stikstof versus bouwen

De reductie van stikstof zit muurvast, zo ook de bouwambitie. Juridisch draaien we ons volledig vast met zowel Europese als nationale wetgeving in de hand. De milieubeweging krijgt bij de rechter gelijk en dat leidt ertoe dat de bouwrealisatie ver achter blijft bij de ambitie. Dit vormt een grote bedreiging voor Utrecht in haar ‘bright side’ nummer één positie in Europa. Want hoe komen al die gediplomeerde jongeren die hier willen blijven wonen aan betaalbare huisvesting?

Naar een gedeelde visie op sociaal-maatschappelijke samenhang

Op zoek naar oplossingen kwam ik het net verschenen rapport ‘Sociale en Culturele Ontwikkelingen, Stand van Nederland 2023’ van het Sociaal en Cultureel Planbureau tegen. Dit maakt duidelijk dat er grote behoefte is aan een langetermijnvisie en dat het kabinet bij de uitwerking daarvan rekening moet houden met de sociaal-maatschappelijke gevolgen van beleid. “Of het nu gaat over woningnood, stikstofcrisis, houdbaarheid van de zorg of krapte op de arbeidsmarkt: al deze beleidsopgaven hebben naast gevolgen voor de economie en de leefomgeving ook (grote) sociaal-maatschappelijke consequenties”.

Onze rol als gidsregio

Mij valt op dat beleidsmakers vaak de mond vol hebben over een zogenaamde integrale aanpak maar dat zij tegelijkertijd de maatschappelijke uitdagingen vaak sectoraal en juist niet integraal aanpakken. En ook dat, door de politieke hitte van de dag, een langetermijnvisie ontbreekt.
Mijn oplossing: we gaan in Utrecht niet wachten op de landelijke overheid. We nemen de SCP-conclusie over. En we pakken onze rol als gidsregio zoals dat hoort bij een nummer één positie tussen 234 Europese regio’s.
We hebben daar al 900 jaar ervaring mee. Yes we can!

Cor Jansen
Lid Utrecht Development Board

> Aanmelden nieuwsbrief

Home » Columns » Utrecht, gouden regio in Europa, moet schatten goed verzilveren