UDB bij Stadsambassade: “Die tekentafel, dat zijn wij”

"Die tekentafel, dat zijn wij", zei Trude Maas op culturele zondag 25 mei 2014 namens de UDB op de Mariaplaats bij de lancering van de Utrechtse Stadsambassade. De UDB-voorzitter was gevraagd te spreken, omdat zij vanuit haar specialismen talent, onderwijs en innovatie in Utrecht "een actieve en gedreven pleitbezorger is voor bottom-up initiatieven".
De City Embassies zijn een initiatief van o.a. Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Zij moeten leiden tot een netwerk van Nederlandse en Europese steden waarin stedelijke vraagstukken en innovaties centraal staan. Dit netwerk wordt gedragen door actieve en bij de stad betrokken burgers en participerende professionals.

www.dezwijger.nl/83908/nl/city-embassies
www.expodium.nl/

Wat een mooi initiatief vanuit pakhuis De Zwijger uit Amsterdam: Stadsambassades. Met goed gevoel voor de geest van de tijd: concurrentie tussen steden is zo echt van voor de crisis. Als we iets geleerd hebben de afgelopen jaren is het wel dat samenwerken stukken productiever is. Maar we hebben vooral ook geleerd dat we het gewoon kunnen. Weg dus met het 010- en 020-denken. Dat geeft misschien wel een kanaal aan opgekropte onmacht, maar vandaag hebben het juist over het voorkomen van opgekropte onmacht. Over het omzetten van mogelijke gevoelens van onmacht in macht.

Samen met anderen

Wat doe ik hier? Ik sta hier als voorzitter van de Utrecht Development Board. Een gezelschap van 14 enthousiaste Utrechters, ieder begiftigd met persoonlijk leiderschap op zijn eigen gebied. We komen niet bij elkaar om de belangen van "ons eigen ding" veilig te stellen. We komen bij elkaar om samen te bedenken wat we zelf op bepaalde gebieden individueel , samen,  maar vooral samen met anderen, voor de stad kunnen doen. Het is een club van vrijwilligers. We werden ingesteld in 2008, nadat uit een studie was gebleken dat Utrecht wel veel potentie heeft, maar er lang niet altijd in slaagt die ook waar te maken. Het weefsel van de stad, de onderstroom zal ik maar zeggen, zou te onsamenhangend zijn. Onze opdracht werd om dat weefsel, dat letterlijke netwerk van dwarsverbanden, te versterken.

Drie wethouders terug

Opdracht, U hoort het goed. We werden ingesteld door de gemeente, inmiddels drie wethouders terug. En net toen we elkaar een beetje hadden leren kennen, kwam er een andere wethouder, en die wilde ons eigenlijk meteen weer opheffen. "Geen zin in dat soort clubjes..." We keken elkaar aan, voelden ons (even maar)  "slecht behandeld door de politiek ", maar concludeerden ook dat niemand ons op kon heffen, niemand anders dan wij zelf. Kortom, we besloten ons niets van dat "opheffen" aan te trekken. We gingen gewoon door, en zijn nog steeds actief voor de stad. En intussen is er weer een nieuwe wethouder. Prima, we gaan niet vooraan in de rij staan om kennis te maken. Als het goed is doen we betekenisvolle dingen voor de stad, en komt die wethouder dus wel naar ons toe...

Geduwd en getrokken

Wat pakten we zoal aan? We hebben mee geduwd en getrokken om Utrecht een Internationale School te laten starten. We ontwierpen een manier voor de gemeente om per leegstaand gebouw ideeën te genereren voor andere functies. We koppelden de ROC en het UMC aan elkaar zodat dat gezeur over stages eens op zou houden. Dat project ging nog veel verder vliegen, en heet in ROC-kringen inmiddels het "Utrechts model". Ons lid Jeroen Hermkens maakte mooie schilderijen van vijf bouwputten. Zodat je kunt zien dat er ook in die bouwputten schoonheid is. En hij creëerde er ook een mooi tijdsbeeld mee. (Zijn ambitie om het college van B&W naakt te schilderen hebben we nog niet kunnen realiseren, maar met de wedstrijd voor het portret van Aleid Wolfsen zijn er misschien nieuwe kansen voor Jeroen?)

We schreven open brieven aan de gemeenteraad. We hielpen het eerste crowdfunding-bedrijf van Utrecht mee in het zadel etcetera, etcetera. Allemaal zaken waar we zelf plezier aan hadden en die we op eigen kracht op de agenda konden zetten. 

Met oplossingen erop af

Maar dat is voor mij nog niet de echte reden waarom ik vandaag met zoveel plezier hier sta. Gaande de rit werden we door veel stadgenoten benaderd. Eerst met verzoeken om subsidie. Dat houdt natuurlijk snel op als duidelijk wordt dat je zelf ook geen cent te makken hebt. Maar, als je dan toch met elkaar in gesprek raakte, konden we soms wel hele andere dingen voor die mensen doen. Om te beginnen stimuleren om de koe zelf bij de horens te vatten, en niet met problemen naar de overheid of anderen te stappen, maar liever met oplossingen. Meer dan eens eindigde zo'n gesprek met een opgewekt afscheid: samen hadden we andere wegen bedacht.

Ander type leider nodig in Utrecht

Langzamerhand ontdekten we dat we als Utrecht Development Board eigenlijk gaan voor een ander type leiderschap in de stad. Dat we mensen willen stimuleren om zelf aan te pakken, om niet te wachten op goedkeuring van wie dan ook. Om niet met problemen bij anderen aan te kloppen, maar met oplossingen. Gaande de rit zijn we zelf ook activistischer geworden. Dat leidde bij voorbeeld tot de stelling dat de gemeente niet naar dat mega stadskantoor zou moeten willen verhuizen. Niet alleen vanwege de foute symboliek anno de netwerk maatschappij, maar ook vanwege de leegstand die de gemeente zo zelf creëert. Natuurlijk is ons dat niet in dank afgenomen. Dat wisten we van te voren. Maar we hebben er wel mee bereikt dat de gemeente veel actiever naar herbestemming kijkt van de panden die ze leeg achterlaat. En dat was natuurlijk ons eigenlijke doel. 

Aanpakken en niet afwachten

De link met de Stadsambassade is dus duidelijk: aanpakken en niet afwachten. Delen van ideeën is vermenigvuldigen. Binnen de stad, en met andere steden. De hele Randstad is immers eigenlijk een grote metropool. We hebben meer gemeenschappelijk dan we denken, die 010 en 020 telefoon nummers daargelaten dan. En "Gewoon doen" is de fase waarin we nu zijn. De fase na de verslaving aan de verzorgingsstaat. En ja, natuurlijk is afkicken moeilijk. Voor jezelf. Maar ook omdat de verkopers van de dope er niet altijd op zitten te wachten. Ja, natuurlijk vindt de overheid het eerst behoorlijk lastig als bottom up gaat werken. Ja, ook voor ambtenaren is het ook echt even wennen. Oeps, de afhankelijkheids relatie stopt. Oeps, nog erger: de afhankelijkheids relatie wordt omgedraaid...

Inspiratie stroomt en geeft richting

Misschien mag ik afsluiten met een advies aan een van onze ministers. Sommigen van U weten misschien dat er ooit een tuinarchitect was die voorstander was van bottom up ontwerpen. Leg gewoon een berg aarde neer, zet er her en der wat groen op, en wacht drie jaar af. Je gaat dan zien hoe de mensen het groen gaan gebruiken, waar ze zitten, en waar de paden ontstaan. Of: -dit is Utrecht- waar ze hun fietsen neerzetten. Na die drie jaar heeft het park zich gevormd, en ga je die paden verharden, bankjes neerzetten en de speelruimte van wat toestellen voorzien. En fietsenrekken neerzetten natuurlijk. Ontwerp klaar. (In Overvecht kunt U zien dat zijn ideeën niet verkeerd waren.)

Mijn advies voor de minster die zo veel vergadert over de Noordvleugel etcetera zou zijn: kijk eens hoe die Stadsambassades zich ontwikkelen, kijk hoe de samenwerking vorm krijgt, hoe de inspiratie stroomt, en je hebt het ruwe ontwerp voor de Randstad in je zak. Daar is geen tekentafel voor nodig. Die tekentafel, dat zijn wij. De UDB gunt de Stadsambassade een mooie rol op die tekentafel van de toekomst.

Trude Maas
Mariaplaats, Culturele Zondag 25 mei 2014

Utrecht Development Board » UDB bij Stadsambassade: “Die tekentafel, dat zijn wij”